Regeringsleiders zetten onze identiteit op het spel

Een opiniestuk van We Are Public-oprichter Bas Morsch in het kader van de campagne 'Gezocht: Cultuuroptimisten'

Op moment van schrijven hebben zich 101.172 mensen aangesloten bij de campagne ‘Gezocht: Cultuuroptimisten’. Van Appelscha tot Zundert spreken mensen zich uit vóór het belang van cultuur en tegen de cultuurplannen van het kabinet. Concrete aanleiding voor deze campagne is de BTW-verhoging op cultuur die het nieuwe kabinet wil invoeren. Maar veel meer nog is de campagne gericht tegen het hardnekkige idee van onze regeringsleiders dat cultuur een nicheproduct is dat zich in de marge van de samenleving afspeelt. Want in die gedachte schuilt het werkelijke gevaar! Cultuur reikt namelijk veel verder dan een theater of een museum; het is alomtegenwoordig in het leven van iedereen. Muziek, mode, media, architectuur, boeken, films, series; dagelijkse kost voor iedere Nederlander. We leven, werken, leren en ontspannen midden in de creatieve industrie. Het vormt onze identiteit, als individu, in gemeenschappen en als land. Het wordt hoog tijd dat de regeringsleiders beseffen dat als je dat kapot maakt, je de identiteit van iedere Nederlander op het spel zet.

De positie die kunst en cultuur inneemt in onze samenleving is via Halbe Zijlstra, Wilders’ woorden “linkse hobby” en de corona-politiek inmiddels afgegleden naar een absoluut dieptepunt. Met als kers op de taart de voorgenomen stapeling van maatregelen die cultuur ook nu weer zwaar onder druk zet.

En hoewel die ongefundeerde plannen een ronduit slecht idee zijn, schuilt het werkelijke gevaar in het sentiment dat aan de maatregelen ten grondslag ligt. Kunst, cultuur en de creatieve industrie is voor de regering een bijzaak, zo bleek ook weer uit het regeerprogramma dat afgelopen vrijdag werd gepresenteerd. Er staat letterlijk geen woord in over cultuur. Het hardnekkige beeld van de wriemelende kunstenaar en de subsidie-slurpende theatergroep zit stevig genesteld in het hoofd van de Haagse pluche en dat idee wordt met verve overgebracht op de achterban.

Maar het is een waanidee. Politieke retoriek. Want cultuur is geen nicheproduct. Cultuur is overal, iedere dag! De hele samenleving is ermee doordrenkt. Je Spotify-playlist, de films waar je bij wegzakt, de muziek waar je op danst, de series die je kijkt, de affiches die je ziet, de games die je speelt, de kleding die je mooi vindt; allemaal dingen die onlosmakelijk verbonden zijn met onze identiteit. En deze dingen zijn er niet zomaar; ze komen voort uit creativiteit, scheppend vermogen van heel veel hardwerkende Nederlanders en een zeer rijke culturele geschiedenis.

En daar gaat dus het mes in… Alles wat belangrijk is voor persoonlijke ontwikkeling, identiteit en welbevinden wordt minder, duurder en schraler. De ‘kaalslag’ waar in het onlangs verschenen rapport vanuit de cultuursector over wordt gesproken heeft niet alleen impact op de sector zelf, maar op iedere Nederlander en in verregaande mate.

En daar kan je als regering niet van wegkijken. De creatieve industrie vertellen dat ze hun eigen broek maar moeten ophouden is makkelijk, want het is een gestigmatiseerde sector die je eenvoudig als geheel kan wegzetten als ‘niet belangrijk’ of ‘niche’, maar de ‘gewone Nederlander’, zoals de regering die zo graag benoemt, hoor je als volksvertegenwoordiger serieus te nemen, óók op dit vlak. En dan gaat het dus niet zozeer meer om die BTW verhoging, maar om het feit dat de maatregelen en de onderliggende houding van de regering, de identiteit van iedere Nederlander in het hart raakt.

Met de maatregelen hopen Wilders en Co. een slordige 2,5 miljard euro naar de schatkist te laten vloeien. Dat betekent dus dat ze erkennen dat de creatieve industrie een sector is waar je als overheid flink van mee kan profiteren.

Een terechte gedachte, want de creatieve industrie van Nederland is een omvangrijke sector waarin meer dan 150.000 mensen werken. Acteurs, architecten, schoonmakers, webdevelopers, ontwerpers, suppoosten, wetenschappers, ondernemers, muzikanten, geluidstechnici, decorontwerpers… de lijst is eindeloos en goed voor circa 3% van het bruto nationaal product, ofwel ongeveer 18 miljard euro.

Maar als je de creatieve industrie ziet als een sector waarmee je geld naar de schatkist kan laten vloeien, waarom stimuleer je dan niet dat er meer omzet wordt gedraaid in die sector?! Want volgens mij is het simpel… als je ervoor zorgt dat er meer wordt omgezet, dan vang je ook meer BTW.

Dus waarom niet inzetten op de stimulering van de creatieve industrie in plaats van hem te beperken. Dat levert niet alleen harde euro’s op maar het straalt ook uit dat je de identiteit en de persoonlijke ontwikkeling van de bevolking serieus neemt en daar op een positieve manier aan wil bijdragen.

En dat is in de basis niet zo ingewikkeld. Dat begint bij wat je uitdraagt als vertegenwoordigers van het land. Als overheid heb je een voorbeeldfunctie en je hebt alle middelen en media-aandacht om de publieke opinie en gedrag te sturen. Gebruik die op een positieve manier. Erken dat de creatieve industrie misschien wel het belangrijkste onderdeel is van onze individuele en landelijke identiteit en draag dat uit. Dat je in het verlengde daarvan die 21% regel dan ook gewoon laat varen is mooi meegenomen.

Mede uit naam van inmiddels 101.172 Cultuuroptimisten, meer dan 500 culturele instellingen en meer dan 250 makers

Bas Morsch

Mede-oprichter van We Are Public en initiatiefnemer van de campagne Gezocht: Cultuuroptimisten